МИКРОДАРАЖАДА “TAX GAP” ТУШУНЧАСИ ВА УНИ ҲИСОБЛАШНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ

Жасурбек  Юсупов

doi:10.55439/EIT/vol11_iss1/a43

Авторы

Жасурбек Юсупов Йирик солиқ тўловчилар бўйича ҳудудлараро давлат солиқ инспекцияси, бўлим бошлиғи. Тошкент, Ўзбекистон. https://orcid.org/0000-0002-1307-5760

DOI:

https://doi.org/10.55439/EIT/vol11_iss1/a43

Ключевые слова:

Қўшилган қиймат солиғи, ҚҚС бўшлиғи, қўшилган қиймати занжиридаги узилиш

Аннотация

Амалдаги Солиқ кодексининг 266-моддасида тўланган қўшилган қиймат солиғини ҳисобга олиш шартлари белгиланган. Мазкур модда бўйича қўшилган қиймат солиғини ҳисобга олиш учун асос сифатида солиқни ҳисобварақ-фактураларда акс эттирилганлиги ёки товарлар олиб кирилган (импорт қилинган) тақдирда солиқ бюджетга тўланганлиги асосий мезон қилиб олинган. Амалиётда қўшилган қиймат солиғи электрон ҳисобварақ-фактуралар орқали шаклланаётганлиги ҳамда божхона органларида қўшилган қиймат солиғи тўланганлиги электрон тарзда шахсий карточкаларда акс эттирилаётганлиги сабабли солиқ тўғри ҳисобга олинаётганлик юзасидан назорат ўрнатиш бирмунча осонлашди. Шунга қарамай, ички бозордан ҳаридлар амалга оширилганда контрагентлар томонидан солиқни ҳақиқатда бюджетга тўланганлиги, ҳисоботларда тўғри акс эттирилганлиги бўйича назоратни амалга оширишда муаммолар мавжуд. Ушбу муаммони автоматлаштирилган тарзда ечиш мақсадида хориж тажрибасида қўлланилаётган “VAT tax gap” – қўшилган қиймат солиғи бўшлиғи ёки қўшилган қиймат солиғи занжиридаги узилишларни ҳисоблаш мақсадга мувофиқ бўлади. Ушбу мақолада VAT tax gap тушунчаси, муаллифнинг ушбу коэффицентни ҳисоблаш формуласи ва ҳисоблаш алгоритми бўйича тавсиялари келтириб ўтилди. Мазкур алгоритмни автоматлаштириш орқали қўшилган қиймат солиғини тўғри ҳисобга олинишини назорат қилиш ва давлат бюджетига қўшимча солиқ тушумини таъминлаш имконияти мавжуд бўлади.